فرهاد ابدالی: چکیده: در این مختصر، از دیدگاهی زبان‌شناختی، تنش «نقش ارجاعی» و «نقش شعری» زبان در شعر «کله‌باد» ملاحقعلی سیاه‌پوش را مورد بررسی اجمالی قرار می‌دهیم. به همین منظور با ذکر نگرش‌های مسلط زبان‌شناسی و تعیین جایگاه «زبان‌شناسی ساختگرا» که چارچوب نظری ناظر بر این نوشتار است، در این نگرش‌ها، اشاره‌ای داریم به مدل ارتباطی یاکوبسن، دیدگاه فرمالیست‌های چک درباره‌ی «برجسته‌سازی» و طرح انواع «قاعده‌افزایی» و «هنجارگریزی» از طرف «لیچ». پس از طرح این موارد، چارچوب نظری تعدیل شده توسط زبان‌شناسان ایرانی را ذکر می‌کنیم و بر مبنای تلفیقی از این چارچوب و مدل ارتباطی یاکوبسن، به بررسی شعر «کله‌باد» می‌پردازیم.


کلید واژه‌ها: زبان‌شناسی ساختگرا، نقش شعری، نقش ارجاعی، برجسته‌سازی، هنجارگریزی، قاعده‌افزایی.

۱- مقدمه

- بر اساس یک تقسیم‌بندی، نگرش‌های مسلط زبان‌شناسی معاصر عبارتند از: «زبان‌شناسی صورت‌گرا»، «زبان‌شناسی نقش‌گرا» و «زبان‌شناسی‌شناختی». این نگرش‌ها امکاناتی جدید برای مطالعه زبان و ادبیات فراهم کرده‌اند. بدیهی است که این امکانات بیش‌تر معطوف به مطالعه‌ی زبان بوده تا ادبیات، با وجود این مطالعات ادبی نیز از پرتو افکنی ابزارهای زبان‌شناختی بی‌نصیب نمانده است.

منبع :هفته نامه ی سیمره